Profesor Jon Kabat Zinn zaobserwował, a następnie opisał w swojej naukowej metodzie, iż praca z uważnością wpływa na poprawę komfortu psychicznego jednostki, pozwala na zaakceptowanie samego siebie i swojego życia takim jakie ono jest. Uwalnia nas także w istotny sposób od stresu, lęku, negacji.
Uważność według J. Kabata Zinna jest sposobem uczenia się bezpośredniego kontaktu z otaczającym nas światem w sposób świadomy, nie osądzający, skoncentrowany na bieżącej chwili. Automatycznie nasuwa się pytanie: po co to wszystko, w jaki sposób, koncentracja, świadomość każdej chwili, nie oceniający umysł ma pomóc w poprawie jakości naszego życia?
Aby przedstawić to w jak najprostszy sposób, zacznę od końca.
Bardzo często jest tak, że nasz dobry nastrój, a nawet cały dobrostan może się rozpaść po wpływem negatywnych, natrętnych myśli. Szczególnie tych, które oparte są na ocenie, wartościowaniu, krytyce i negacji.
Sytuacja może skomplikować się znacznie bardziej, gdy ten właśnie sposób myślenia stanie się naszym schematem. Automatyczne negatywne myśli, nawet gdy będziemy w rzeczywistości doświadczać szczęśliwych chwil, nie pozwolą nam dostrzec ich wyjątkowości.
Poza bezustanną oceną czy też wartościowaniem, kreujemy w naszych głowach tysiące prawdopodobnych scenariuszy, które w 99% nigdy się nie wydarzą. Większość z nas rozmyśla także na zasadzie „co by było gdyby”, rozmyślamy o przyszłości, rozpamiętujemy i wikłamy się w przeszłość. Innym przykładem tego jak myśli potrafią nami zawładnąć jest doświadczenie, które prawdopodobnie każdy z nas ma za sobą, tj. wracając samochodem do domu znaną trasą, parkując samochód pod domem uświadamiamy sobie, że nie pamiętamy swojej podroży.
Często też nasze kłopoty próbujemy rozwiązać zastępując jedne myśli innymi, produkując ich coraz więcej, a następnie każdą z nich rozważamy, zajęcie to wydaje się być bez końca i w większości przypadków bez sensu. Nasz mózg to samonakręcająca się fabryka myśli i przecież z jednej strony jest normalne, zwyczajne, przynależne naszemu rodzajowi.
Jednak gdy automatyczne negatywne myśli zaczynają zniekształcać obraz otaczającej nas rzeczywistości z takim skutkiem, że zaczynamy boleśnie to odczuwać w postaci depresji, stresu czy choroby psychosomatycznej, powinniśmy na to zareagować. Zdobyć się na wysiłek aby odzyskać równowagę. I właśnie w odzyskaniu równowagi, a także w poprawie jakości życia pomaga uważność.
Jak to działa? Koncentrując się na bieżącej chwili, uważność pomaga uwolnić się na chwilę od myśli i bezpośrednio doświadczyć faktów, które nam towarzyszą .
Nasz umysł dzięki temu ma możliwość odpoczynku, co przynosi natychmiastowa ulgę. Pojawia się przestrzeń, w której możemy dostrzec wiele ważnych szczegółów, które były dla nas do tej pory niedostępne, bo nasz umysł okupowany był przez jałowe rozmyślania. Przestajemy być „niewolnikami w fabryce myśli”.
Jedna z pierwszych, istotnych rzeczy, którą dzięki uważności odkrywamy w sobie, jest proste spostrzeżenie, iż nasze myśli nie mają władzy absolutnej, że są ułudą, która traci władze jeśli skoncentrujemy się na „tu i teraz”.
Wiedzieć a doświadczyć tego, że myśli to nie fakty, to wielka różnica. Dzięki pracy z uważnością jest to możliwe, dalsza droga prowadzi do tego, iż każdego dnia odkrywamy siebie, swoje możliwości, ograniczenia, pragnienia, stajemy się silniejsi, bardziej pewni swojej wartości.
Umiejętność utrzymywania tego rodzaju uwagi, która opiera się na bezpośrednim doświadczaniu „tu i teraz „, zdobywa się stopniowo dzięki konkretnemu treningowi.
Trening oparty jest na takich technikach, jak: koncentracja i wyciszenie, skanowanie ciała, wizualizacje, uważna obserwacja. Opracowany w oparciu o program profesora medycyny Jona Kabata-Zinna oraz programy neuropsychologa doktora Ricka Hansona.
Program uczy metod i dostarcza narzędzi skutecznego radzenia sobie ze stresem w życiu, obniża ogólne napięcie psychofizyczne organizmu, znacznie podnosi jakość życia, zwiększa poczucie komfortu psychicznego (spokój, równowaga, wzrost samooceny).
Metoda ta została opracowana w 1979 roku przez profesora Jon Kabat-Zinna i współpracowników w Klinice Redukcji Stresu Uniwersytetu Medycznego Massachusetts.
Trening uważności leczy lub znacząco wspomaga leczenie wielu zaburzeń, w tym między innymi: zaburzeń lękowych, depresji, uzależnienia od substancji psychoaktywnych, zaburzeń odżywiania, chorób skóry. (m in. Kabat-Zinn, Lipworth i Burney, 1985; Speca, Carlton, Goodey i Angen, 2000; Reibel, Greenson, Brainard i Rosenzweig, 2001).
U osób zdrowych stosujących metodę stwierdza się redukcję stresu, poprawę jakości życia i zwiększenie dobrostanu, syndromu przewlekłego zmęczenia i wypalenia (m in., Shapiro, Schwarz i Bonner, 1998; Wiliams, Kolar, Reger i Pearson, 2001).
Obecnie Treningi Mindfulness są praktykowane w ponad 250 centrach medycznych (szpitalach, klinikach i innych ośrodkach zdrowia, ośrodkach psychologicznych) w USA. W Europie jest stosowany od początku lat 90-tych. Jego skuteczność została potwierdzona w licznych badaniach (meta-analiza: Grossman, Niemann, Schmidt i Wallach, 2004).
Przykłady wybranych ćwiczeń z opisanego wyżej treningu podam kolejnym razem.
Warto spróbować chociażby po to, aby bardziej poznać siebie.
Joanna Szarwinska
psycholog
email: szarwinska@domszkoleniowy-js.pl
tel: 07414652876
