Wielu rodziców zadaje sobie pytanie, czy jest sens uczyć dzieci języka polskiego, jeśli wiadomo, że rodzina mieszkać będzie na emigracji. Podpowiadamy, dlaczego warto i w jaki sposób uczyć dzieci języka ich rodziców.
Rozwój językowy dziecka jest bardzo ważny. Zdarza się, że rodzice – emigrując za granicę – nie potrafią posługiwać się biegle językiem obcym. Znają podstawy, są komunikatywni. Z czasem ich poziom znajomości języka wzrasta, rzadko jednak zbliża się do poziomu znajomości języka użytkowników natywnych. Rodzice mimo wszystko decydują się z wielu powodów na rozmawianie z pociechą w języku obcym.
Kiedy dziecko dorasta, zaczyna chodzić za granicą do przedszkola, potem do szkoły. Bardzo intensywnie rozwija się w tym czasie pod względem językowym. Poznaje potoczną odmianę narzecza, zaczyna mówić płynnie. Staje się rodzimym użytkownikiem danego języka obcego i… bardzo szybko zaczyna przewyższać pod tym względem własnych rodziców, co stanowi pewien kłopot.
O ile codzienna komunikacja z dziećmi w języku obcym nie jest wielkim problemem, to już rozmawianie o sprawach trudnych (na przykład związanych ze śmiercią kogoś bliskiego) może nie być łatwe. Podejmowanie takich tematów w sposób delikatny wiąże się z koniecznością opanowania bardzo szerokiego słownictwa. Dziecko prawdopodobnie już to zrobiło – a zatem wyzwanie skierowane jest w stronę rodziców.
Takich sytuacji można oczywiście uniknąć. Koniecznością jest jednak uczenie dziecka języka polskiego już od najmłodszych lat.
Dlaczego rodzice nie podejmują wysiłku związanego z nauczaniem dziecka dwóch języków?
Bardzo często rodzice boją się, że ich pociecha nie poradzi sobie z opanowaniem dwóch języków w tym samym czasie. Zaczynają od nauczenia dziecka tego języka, który używany jest na co dzień w kraju, w którym mieszka. To oczywiste posunięcie, które ma na celu umożliwić mu sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by jednocześnie uczyć dziecko drugiego języka – języka polskiego. Obawy o to, że oba języki będą się mieszać, są zupełnie bezpodstawne. Problem akwizycji języka został dokładnie przebadany przez naukowców, którzy udowodnili, że dzieci uczą się języków już od najmłodszych lat, najpierw wsłuchując się w melodię słyszanych zdań, potem wychwytując pierwsze słowa i zapamiętując reguły gramatyczne. Mózg dzieci posiada niewiarygodną zdolność do szybkiego „przełączania” się pomiędzy językami, dlatego nie dochodzi do „pomieszania” kilku narzeczy. Specjaliści z zakresu kognitywizmu wykazali, że nauka języków ma dobroczynny wpływ na ogólny rozwój dziecka. Prowadzi bowiem do wytworzenia w korze mózgowej wielu nowych połączeń nerwowych, które wpływają na inteligencję i ogólne zdolności intelektualne.
Efekty nauki będą tym lepsze, im wcześniej zaczniemy uczyć dziecko drugiego języka. Jeśli nastąpi to po 8.-10. roku życia, nasza pociecha może mieć trudności z opanowaniem drugiego narzecza. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku starszych dzieci drugi język zapisywany jest w innym miejscu mózgu niż pierwszy. Jeśli zatem nasze dziecko ma być w pełni dwujęzyczne, musi rozpocząć naukę drugiego języka obcego zanim ukończy wiek ośmiu (niekiedy dziesięciu) lat.
Dobrym pomysłem jest także uczenie dzieci trzech języków na raz. Trzeba tylko ustalić system, w jakim przebiegać będzie nauka. To dobry pomysł szczególnie dla tych par, które mieszkają na obczyźnie, i w których oboje partnerów pochodzi z różnych kultur, lub w których przynajmniej jedna osoba jest z wykształcenia neofilologiem. Trójjęzyczne dzieci mają bardzo ułatwiony start w życie.
W jaki sposób uczyć dzieci języka polskiego?
Należy mówić do naszej pociechy od samego początku w języku polskim. Nie obawiajmy się, że dziecko będzie miało problemy z opanowaniem języka angielskiego – jeśli będzie funkcjonować w środowisku anglojęzycznym, szybko nauczy się angielskiego. Wystarczy, że będziemy oswajać je z telewizją nadawaną po angielsku i od czasu do czasu czytać bajki w tym języku. W wieku kilku lat dziecko pozna rówieśników, którzy pomogą mu opanować drugi język w stopniu biegłym. W domu powinniśmy posługiwać się tylko językiem polskim. Opowiadajmy im o naszej rodzinie i o Polsce. Trzeba wiedzieć, że dzieci są bardzo ciekawe świata. Jeśli będziemy podsycać tę ciekawość, z łatwością przemycimy nie tylko elementy kultury polskiej, ale także nauczymy dziecko języka polskiego. Staraj się wykorzystywać metody wymagające od dziecka kreatywnego myślenia. Próbuj rozwiązywać z nim łamigłówki i zadania, które sprowokują pociechę do myślenia (znajdziesz je w książkach dla dzieci). W ten sposób szybciej i skuteczniej nauczy się języka polskiego.
Daj swojemu dziecku szansę na opanowaniu dwóch lub nawet trzech języków. Im wcześniej zaczniesz nauczanie, tym łatwiej ono przyjdzie, i tym lepsze będą jego efekty. Zapewnij swojej pociesze lepszy start w dorosłe życie.
