Ubezpieczenia społeczne to rodzaj państwowego systemu ubezpieczeń, wykorzystywanych do wypłaty świadczeń otrzymywanych w razie np. choroby. System ten wspiera również wypłatę państwowej emerytury.
Większość osób pracujących w Wielkiej Brytanii musi wpłacać do systemu składki od wynagrodzeń. Osoby zatrudnione przez pracodawcę płacą Class 1 contributions (składki kat. 1). Są one potrącane bezpośrednio z wynagrodzenia razem z podatkiem dochodowym i odprowadzane do budżetu przez pracodawcę. Pracodawca również odprowadza składki ze swojej strony.
Osoby samozatrudnione płacą Class 2 contributions (składki kat. 2). Są one odpowiedzialne za wpłacanie własnych składek bezpośrednio do budżetu.
Odprowadzanie składek ubezpieczenia społecznego wymaga posiadania indywidualnego numeru ubezpieczenia społecznego — NINO (odpowiednika polskiego numeru PESEL).
Płacenie składek ubezpieczenia społecznego w Wielkiej Brytanii może być uwzględniane przy ustalaniu uprawnień do świadczeń w innych krajach europejskich.
Kto musi płacić składki ubezpieczenia społecznego?
Składki ubezpieczenia społecznego są obowiązkowe dla osób pracujących w Wielkiej Brytanii i mających 16-60 lat (kobiety) lub 16-65 lat (mężczyźni).
Składki ubezpieczenia społecznego stają się obowiązkowe po przekroczeniu określonej wysokości wynagrodzenia. Wielkość ta jest ustalana przez rząd i zmienia się zwykle w kwietniu. Osoby o bardzo niskich zarobkach nie maja obowiązku wpłacania składek ubezpieczenia społecznego.
Niektórzy pracodawcy oferują pracę bez opłacania składek ubezpieczenia społecznego czy podatku dochodowego (płatną „do ręki”). Stanowi to naruszenie prawa — ze strony zarówno pracodawcy, jak i pracownika — którego należy unikać.
Jaka jest wielkość obowiązkowych składek?
Class 1 contributions stanowią procent otrzymywanego wynagrodzenia. Odsetek ten zmienia się zależnie od wysokości zarobków. Stopy procentowe są ustalane przez rząd a ewentualne zmiany dokonywane są zwykle w kwietniu.
Osoby samozatrudnione płacą Class 2 contributions w kwocie ryczałtowej. Osoby
zarabiające bardzo mało nie muszą płacić składek. Po przekroczeniu określonej wielkości dochodów, na koniec roku podatkowego (w marcu) trzeba zapłacić dodatkową kwotę składek ubezpieczenia społecznego. Te dodatkowe składki, zwane Class 4 contributions (składkami kat. 4) są naliczane od dochodu.
Jak uzyskać numer ubezpieczenia społecznego?
Po rozpoczęciu pracy trzeba złożyć podanie o nadanie numeru ubezpieczenia społecznego. Numer ubezpieczenia społecznego jest przyznawany po rozmowie z wnioskodawcą. Można umówić się na rozmowę dzwoniąc pod numer telefonu National Employment NINO application telephone number (urzędu obsługującego wnioski o nadanie NINO) tel. 0845 600 0643. Ewentualnie można zwrócić się o pomoc do biura Jobcentre Plus office (miejscowego urzędu pracy).
Podczas rozmowy należy udowodnić swoją tożsamość oraz prawo do pracy na terenie Wielkiej Brytanii. Należy wziąć ze sobą paszport i wszelkie inne dokumenty identyfikacyjne. Może to być krajowy dowód osobisty, akt urodzenia lub prawo jazdy. Dokumenty te muszą być w oryginale. Informację o innych dokumentach mogących służyć do tego celu można uzyskać w biurze Jobcentre Plus lub na stronie internetowej Department for Work and Pensions’ (DWP) (Ministerstwa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych): www.dwp.gov.uk (wpisać „national insurance” w polu wyszukiwarki).
Osoby już pracujące powinny wziąć ze sobą umowę o prace lub list od pracodawcy. Osoby jeszcze nie pracujące mogą przedstawić dane agencji pośrednictwa pracy, w których są zarejestrowane.
Podanie o nadanie numeru ubezpieczenia społecznego należy złożyć natychmiast po przyjeździe do Wielkiej Brytanii. Osoba, która złożyła podanie, ma prawo rozpocząć pracę nawet przed nadaniem jej numeru. O złożeniu podania należy poinformować pracodawcę.
Ta informacja została opracowana przez National Association of Citizens Advice Bureaux
(Krajowe Zrzeszenie Biur Porad Obywatelskich), funkcjonujące pod nazwą Citizens Advice.
Broszura ma zapewniać jedynie ogólną informację i nie należy jej traktować jako wyczerpujące źródło wiedzy prawnej na dany temat. Warto również zauważyć, że informacja tu zawarta odnosi się jedynie do Anglii, Walii i Szkocji.
Broszura jest aktualizowana co miesiąc. Data ostatniej aktualizacji: 1 kwietnia 2007 r. Jeżeli od otrzymania tej broszury upłynęło więcej czasu, należy skontaktować się z miejscowym Biurem Porad Obywatelskich, aby sprawdzić, czy zawarte w niej informacje są nadal poprawne. Można również odwiedzić naszą stronę internetową www.adviceguide.org.uk i pobrać aktualną wersję.
